[alert type=secondary]
آیا می‌دانستید ایرانیان، اولین ملتی هستند که «لوازم خانگی هوشمند» را اختراع کردند؟ به یاد بیاورید پدر و مادران عزیزمان را هنگامی که برق کیلو واتی یک پاپاسی بود، در آخرین لحظه مسافرت جمعی به «شمال» یا مشهد، چراغ یا چراغ‌هایی را برای طبقه زحمتکش دزد، روشن نگه می‌داشتند.
از دیگر اختراع‌های ایرانیان، «شیلنگ هوشمند» است؛ کاربردش هدایت یک برگ درخت از جلوی در ورودی خانه به قلمرو همسایه چپ یا راست، در ساعت ۱۲ ظهر تیرماه، در دمای ۴۰ درجه بالای صفر، بدون دخالت دست است. تنها با فشار آب ۷ لیتر در ثانیه که توسط مردان رکابی/زیرپیراهن کاپیتان پوش شیلنگ به دست انجام می‌شود و جادارد تا ترکیه و (جمهوری) آذربایجان، این را هم به اسم خودشان ثبت نکرده‌اند، مردانی از پارس، «هدایت برگ درخت بدون دخالت دست با فشار آب» را هرچه زودتر در سازمان ملل به ثبت برسانند.
[/alert]
یادتان هست در دومین سبک‌سنگین گوشه، قفل ژیگولی را معرفی کردیم و گفتیم این را باید به کمک یک هاب به اینترنت بی‌سیم خانه‌تان وصل کنید تا بتوانید تازه از توانایی‌هایش استفاده کنید؟ حالا می‌خواهم یکی از این هاب‌ها را معرفی کنم تا آن قفل و هر آنچه از لامپ، دوربین امنیتی و بپا (ی بچه، جانور خانگی، مراقب و پرستار، …) سیستم آبیاری، دزدگیر و فلان را که دل تنگتان می‌خواهد، یک‌جا به این هاب و وای فای خانه وصل کنید تا یک‌بار برای همیشه معلوم شود که کی اینجا رییس و همه کاره خانه است؟
[alert type=secondary]
ای زنان ستم‌دیده جهان بدانید و آگاه باشید که این تکنولوژی‌ها را این روزها بیشتر بر اساس نیازهای شما می‌سازند. مبادا به اشتباه فکر کنید این بحث‌های فنی به شما مربوط نیست و خودتان را زیر این برچسب که «زنها علاقه و توان استفاده از این تکنولوژی‌ها را ندارند» جا بدهید. چنین روزی را نیکولا تسلای دوست‌داشتنی پیش‌بینی کرده و یک‌بار در نوشته‌ای جدا در گوشه می‌نویسیم که چطور گفته بود «پیشرفت تکنولوژی به توانمندی زنان می‌انجامد». همین امروز هم گر نیک بنگری تکنولوژی کم‌کم جای زور بازو را می‌گیرد و در نتیجه ضعف عضله نیست که مهم است و ضعف مغز است که داغان است. ما مردها هم که یک عمر زور گفتیم و مسخره‌تان کردیم، حالا در دنیایی که نرم و آرام و بی‌جنگ و خونریزی، زنانه‌تر می‌شود، بابایمان درمی‌آید که البته نوش جانمان.
[/alert]
فعلا دو نام اصلی در بازار هاب‌های هوشمند بیشتر شنیده می‌شود؛ Smartthings و Wink. قیمت Smartthings فعلا صد دلار و وینک فعلا ۵۰ دلار است. سامسونگ روی Smartthings دست گذاشته و می‌خواهد همه وسایل خانه‌اش را هماهنگ با این هاب عرضه کند اما وینک هم مرتب لوازم جدیدی را به هابش اضافه می‌کند؛ جنرال الکتریک هم روی وینک دست گذاشته و جنگ بین جی‌ای آمریکایی و سامسونگ کُره‌ای برای قبضه این بازار در جریان است.
ساده بگویم کار این هاب‌ها این است که بعد از وصل شدن به وای فای، مثل یک اتاق فرمان، کنترل همه لامپ‌ها، سیستم‌های امنیتی، سنسورهای دود و رطوبت و …، دوربین ها، وسایل سرد و گرم‌کننده، دربازکن خانه و گاراژ و خلاصه همه وسایلی را که با این هاب‌ها سازگار هستند، به گوشی تلفن موبایل یا تبلت و کامپیوتر شما منتقل میکنند و دیگر برای بازوبسته کردن در خانه یا خاموش و روشن کردن کولر و لامپ‌ها، نیازی به حضور در خانه ندارید و از هرجایی که به اینترنت دسترسی داشته باشید، کنترل همه‌چیز را به دست می‌گیرید.
لامپ یا باقلواست این؟
کودک دلبندتان که قرار بوده ساعت ۲ به خانه بیاید، وارد خانه شده؟ در را پشت سرش قفل کرده؟ هوا گرم است و حتی جانوران زحمتکش تب کرده‌اند، آیا بهتر نیست پیش از وارد شدن کودک به خانه، کولر اتاقش را روشن کنیم؟ پرستار کودک ِ دیگر، کارش را درست انجام داده یا دارد دی‌وی‌دی‌های بازی تاج و تختتان را خط می‌اندازد؟ به گلدان‌ها آب داده‌اید؟ خودتان که تخم مرغ نمی‌خورید اما در جاتخم‌مرغی یخچال خانه به اندازه کافی برای صبحانه بچه‌ها تخم‌مرغ دارید؟ تاریخ مصرفشان کِی است؟ اصلا صبح که می‌آمدید سرکار، در خانه را قفل کردید یا باز یادتان رفت؟ قبول دارم بعضی از مثال‌ها به شدت از ذهن یک مرفه بی‌درد سرچشمه گرفته، در آینده از مثال‌های متعهدانه/متخصصانه‌تری استفاده می‌کنیم.
اگر آدم قبیله‌ای نیستید و تنها زندگی می‌کنید، اگر یک قبیله آدم پشت‌تان نیست، اگر چشم‌قشنگ و لب‌قشنگ نیستید که همه کارهایتان را دیگران برایتان انجام دهند، اگر… می‌دانید که این کارهای ساده چقدر ذهن و توان آدم یکه و تنها را درگیر می‌کند. اگر مادر یا پدر تنها هستید -به قول خارجه، سینگل- می‌فهمید چه می‌گویم.
این قابلیت‌ها روز به روز دارد بیشتر می‌شود و عیب و ایرادهایش هم کم. الان تعداد وسیله‌هایی که با این هاب‌ها کار میکنند، شاید خیلی زیاد نباشد و قیمت‌شان هم کمی گران باشد، اما گاهی اتفاقا این لوازم هوشمند ارزان‌تر است؛ یک موردش را برایتان مثال می‌زنم، می‌خواستم تمام لامپ‌های خانه را به کلید دیمری مجهز کنم تا افسار میزان نور دستم باشد و هر وقتی بسته به حال و احوال و میزان نور بیرون، فتیله لامپ‌های خانه را بالا و پایین بکشم (من که تنها در بیابان زندگی میکنم اما این نور دیمری از آن چیزهای دونفره و روان‌ساز و تسهیل‌کننده در شکل‌گرفتن روابط آدمیزادگان است، از ما گفتن).
حساب کردم ارزان‌ترین کلید دیمری که باید جایگزین کلید‌های صفر و یک قدیمی می‌کردم، حدود ۱۴دلارآب می‌خورد. تک‌تک کلیدها را باید باز می‌کردم، قبلش برق را قطع می‌کردم -اگر نمی‌کردم الان آن طرف مشغول قیرگونی بودم- و کمی هم سیم و سیم‌کشی داشتم که اگر برقکار آن را انجام می‌داد دستمزد او هم اضافه می‌شد.
حالا فقط با عوض کردن لامپ خسته معمولی با یکی از این لامپ های هوشمند ژیگول که دانه‌ای ۱۲ دلار است، ضمن صرفه‌جویی ارزی به میزان دو دلار در هر شعله، مثل شاه – منظورم مفهوم عامش است به طرفداران یا مخالفان کسی برنخورد- نشستم اینجا و این دُر و گوهرها را بهم می‌بافم و تنها با مالیدن انگشت مبارکم روی صفحه تلفن، نور لامپ را کم و زیاد یا آن را خاموش و روشن میکنم؛ می‌بینید که گاهی این لوازم هوشمند، ارزان‌تر از انواع خِنگ و تک بعدی‌شان تمام می‌شوند.
بحث تلخ امنیت
آیا این سیستم لوازم خانه هوشمند، امن است؟ آیا ممکن است کسی کنترل قفل و لوازم خانه هوشمند من را به دست بگیرد؟
پاسخ این است که نه و بله؛ امنیت یک تکه سنگ از تمام این‌ها بیشتر است. تمام اطلاعات خانه شما از راه وای‌فای به سرورهای شرکت سازنده هاب‌تان می‌رود. مثلا وقتی با موبایل تان به قفل خانه فرمان می دهید که «باز شو» این فرمان به سرورهای شرکت سازنده وینک یا Smartthings می‌رود و از آنجا به قفل شما می‌رسد.
تصور کنید قفلی را که به سادگی با چرخاندن یک تکه فلز به نام کلید، باز می‌کردید حالا چه سیر و سیاحتی می‌کند و چقدر این مسیر آسیب‌پذیر است.
در ماه آوریل ۲۰۱۵ سرورهای وینک دچار مشکلی شدند که تمام استفاده‌کنندگان از این سیستم را معطل کرد. اما این مشکل حل شد و بعد از این‌هم ممکن است پیش بیاید و باز هم حل بشود. فراموش نکنید همین موبایلی که استفاده می‌کنید یا همین ایمیل و اینترنتی که تا گردن در آن فرو رفته‌اید هم چندان چفت و بستی ندارد، اما تنها به این دلیل که ممکن است جایی گوشه‌اش باز شود، استفاده از آن را رها نمی‌کنید. اینجا هم همان توصیه‌های همیشگی جواب می‌دهد که برای هاب و سیستم هوشمند خانه‌تان پسوردهای «هوشمندانه» مثل ۱۲۳۴۵۶۷۸ نگذارید و …
آنچه را که سبک‌سنگین می‌کنیم، بهترین نمی‌دانیم. برای همین، بیش از اصرار بر مارک و مدل چیزها، سعی می‌کنیم از تجربه کار با آنها بگوییم و چیزی که به طور عام انجام می‌دهند. وینک، نصف Smartthings قیمت دارد و چیز زیادی هم کم از آن ندارد.
اگر سوالی درباره هاب‌های هوشمند و لوازم خانه هوشمند دارید، این پایین بپرسید. اگر جوابش را بدانم حتما برایتان می‌نویسم.
پنجمین سبک‌سنگین گوشه را با شعری از فروغی بسطامی تمام میکنم که گویا او هم با تکنولوژی هوشمند، درگیر بوده:
تو را به مستی‌ام ای شیخ هوشمند چه‌کار
که تو ز شهر دگر، من ز عالَم دگرم
چند وقت پیش بود رو یادم نیست ولی حتما بعد از 2010 بود چونکه Inception نولان رو دیده بودم و بعد از اون یه انیمه ی خارقالعاده دیدم به اسم پاپریکا. (2006 Paprika) . فکر میکنم اگر تونستی پیداش کنی احتمالا به یکی از کم نظیرترین چیزهایی تبدیل میشه که توی عمرت دیدی. داستان پاپریکا به صورت کاملا نمادین و کنایه آمیز به خطر تکنولوژی به خصوص موج سوم اینترنت می پردازه. چون ندیدیش نمی تونم با اشاره ی مستقیم حرفم رو بگم.
ولی در کل به نظر میاد تکنولوژی های جدید برای سلطه گر امکانات بیشتر جهت افزایش سلطه بر توده رو به ارمغان میاره و برای توده امکانات رفاهی و خیال آسودگی رو.
برای مثال تا چند صباح دیگه به کمک جی پی اس گوشی و حتی با روشن بودنش رسما موقعیت مکانی/زمانی هر فرد توی پایگاهای داده ذخیره میشه. ارتباطات بین ملت هم که توسط شبکه های اجتماعی به اطلاعات جالبی تبدیل میشند. حتی خرید های اینترنتی سلایق ما رو نشون میدند و همچنین وضع مالی مون رو. وبگردی های مختلف آثاری رو توی لاگ های سرورها ثبت میکنند و… .
این ها چند مثال محدود هستند و ما میدونیم که داستان در این جا تموم نمیشه.
با ادامه دادن این خط سیر میشه پیش بینی کرد اگر کسی بتونه به این داده ها دسترسی پیدا کنه و با چند تا نرم افزار تحلیل داده ها منظمشون کنه، احتمالا از خدا قویتر میشه.
چون از دل بندگانش آگاه ه، میدونه که هر بنده ای داره چه کار میکنه، چه چیزی دوست داره، از چی بدش میاد و…. .
بعد از این اتفاق به کمک ابزاری که قدیمیتر هست، یعنی تبلیغات میتونه هر کاری که بخواد بکنه.
هر جایی که بخواد ما رو هدایت کنه و در هر جا کا مایل باشه عذاب الهی نازل کنه. توسط یک بنر تبلیغاتی یا یک نوع باواسطه مثل مال فیسبوک چیزهایی رو که او برای ما پسندیده بدونه به هممون ثابت میکنه که ما دوستشون داریم و از چیزهایی هم که خوشمون نمیاد استفاده های دیگری میکنه. توده ی عظیی از مردم جهان که با سیاست گذاری ها یک عده خیلی کم زندگی میکنند و شرایط به نحوی به نظر میرسه که هیچیک متوجه ایرادی در سیستم نمیشه. و … همه ی اون چیز هایی که خودت هم بهش فکر کردی.
نکته ی خیلی مهم در این رابطه اینه که در پاپریکه دستگاهی اختراع شده که روانپزشک بتونه وارد خوا بیمارش بشه و با هم دیگه ناخوداگاه بازی بکن و بعد دستگاه به سرقت میره و دنیای خواب(مجازی) با دنیای بیداری(واقعی) تداخل پیدا میکنند. و سعی میکنه به کمک آشوب عمق فاجعه رو توضیح بده.
این در حالیه که نولان 4 سال بعد میاد و پاپریکا رو میبیه و کلی هم کیف میکنه و میره با استفاده از تکنیک دستگاهی که به خواب شخص دیگری نفوظ کنه Inception رو خلق میکنه و همه هم هی بهش میگن دستت درد نکنه.
وبرای من سوال اینجاست که نولان اصلا حرف فیلم پاپریکا رو تونست بفهمه ، که دوید رفت فیلم بسازه برا خودش!
آکسف، ممنون از نظر پُروپیمانت. همین الان هم در کشورهایی که نفوذ اینترنت بالاست و تقریبا همه کارها از راه اینترنت انجام میشه، این اتفاق افتاده و گوگل و آمازون و ای‌بی و … خدایان مدرنی هستند که میشه مثلا گوگل رو زئوس مدرن و آمازون و پی‌پل رو لاکشمی روزگار ما دونست. اما میدونی که مسیر رو جوری طراحی کردند که گریزی از استفاده یا به قول بعضی ها آلوده شدن به این تکنولوژی‌ها نیست. ماسعی می‌کنیم از ادبیات مرسوم سایت‌های معرفی این جور چیزها، فاصله بگیریم اما خب تهش ما هم به همان راه می رویم! ممنون از معرفی انیمیشن، زدیم توی لیست فیلم‌هایی که باید ببینم.
الان لامپ‌های ال ای دی در بازار هست از همین قماشی که معرفی کردیم که حال و هوات رو از آنچه که در موبایلت میگذره حدس میزنند و نور اتاقت رو به اصطلاح با مودت تنظیم میکنند. حساب کن چه حجم عظیمی از اطلاعات خصوصی و بسیار شخصی آدم رو از این راه بی دردسر به دست میارند.
آقا ما فن قلم شما هستیم. خدا حفظش کنه.
از اینکه این قلم ریز، «فن» هم پیدا کرده به خود بالیده و از شما ممنونم.