… گفته شوی گفته شوی نوشته شوی زندانی حقيقت شوی …. (اكتاويو پاز)
زمانی که نلسون ماندلا در زندان بود، هنرمندان بسیاری برای او و آزادی‌اش آواز خواندند و او هم در مصاحبه‌هایش گفته که این آوازها به آزادی او از زندان کمک کرده‌اند. آوازهایی که پیام‌های سیاسی تند و تیزی داشتند و این باعث شد تا رژیم آپارتاید آنها را ممنوع اعلام کند. زمانی که استیوی واندر برای آهنگ I Just Called To Say I Love You اسکار گرفت، از این فرصت استفاده کرد و آن را به ماندلا تقدیم کرد. در این سال‌ها خوانندگان و گروه‌هایی مثل میریام ماکبا، دایر استریتس، یوریتمیکس، جری دمرز گروه اسپشلز برای او و آزادی‌اش خوانده‌اند.
رئیس جمهور سیاه پوست من با صدای برندا فاسی
برندا از خوانندگان معروف آفریقای جنوبی و از فعالان ضد آپارتاید این کشور بود. او در سال ۱۹۸۹ این آهنگ را زمانی خواند که ماندلا هنوز در زندان بود. دولت آپارتاید پخش این آهنگ را قدغن کرده بود اما او در سال ۱۹۹۴ در مراسم سوگند ماندلا به عنوان رئیس جمهور، آن را برایش اجرا کرد:
جانی کلگ — Asimbonanga (او را ندیده‌ایم)
جانی کلگ یکی از معروف‌ترین هنرمندان آفریقای جنوبی (متولد بریتانیا) بود که به شدت در آهنگ‌هایش از رژیم آپارتاید انتقاد می‌کرد. این آهنگ در سال ۱۹۹۷ خوانده شده:
سیفیوو نتشبه با آهنگ امید (و صدای ماندلا)
سیفیوو ملقب به پاواروتی سیاه از سوی شخص ماندلا برای اجرا در مراسم افتتاحیه جام جهانی آفریقای جنوبی در سال ۲۰۱۰ انتخاب شده بود اما چند روز پیش از مراسم، در ۳۴ سالگی، از مننژیت درگذشت. او قرار بود این آهنگ را اجرا کند که شخص دیگری جایگزین او شد:
آهنگ نلسون ماندلا از گروه اسپشلز
این آهنگ را جری دنمرز از اعضای این گروه نوشته. آهنگ در اعتراض به زندان نلسون ماندلا است:
نلسون ماندلا را برگردانید با صدای هیو ماسه‌که‌لا
خواننده و موزیسین سرشناس جاز آفریقای جنوبی در سال ۱۹۸۷ این آهنگ را که حاوی پیامی سیاسی تند و تیزی بود، اجرا کرد و به همین دلیل ممنوع اعلام شد:
ویدئوی خبر آزادی ماندلا از زندان پس از ۲۷ سال
سخنرانی او پس از آزادی از زندان در میان صدها هزار نفری که برای استقبالش رفته بودند:
نظر شما