آبی که می‌نوشیم سخت است یا نرم؟

جاها و تپه‌های کمی مانده که ما بشرهای دوپا آب، خاک و هوایش را به فنا نداده باشیم. کیفیت آبی که شما از شیر خانه‌تان می دوشید درچه حال است؟ به قول بعضی‌ها «گچ» دارد؟ کمی شورمزه است؟ روی ظرف‌هایی که می‌شویید، لکه‌های سفید می‌ماند؟ بوی گوگرد می‌دهد؟ صابون و شامپو در آن خوب کف نمی‌کند؟ لباسشویی، پودر شوینده را درست حل نمی‌کند؟ در حمام و هنگام شستن دست و روی‌تان احساس سمباده کشیدن به پوست‌تان را دارید؟ دوای دردتان را در ششمین سبک‌سنگین گوشه پیدا می‌کنید.

[alert type=secondary close=no]

در بخش‌های زیادی از ایران مثل قم، یزد، زاهدان، سمنان، گرمسار و رفسنجان، آب شهری بسیار سخت و گاهی کمی شورمزه است. در این شهرها و هرجایی که میزان سختی آب از حد مشخصی -باید از اداره‌های محلی بپرسید- بیشتر باشد، استفاده از یک دستگاه یا روش نرم‌کننده آب لازم است. هرچند که این روزها تقریبا همه دنیا وضع‌اش کم‌وبیش همین است و بهتر است آب هیچ شیری را مستقیم به حلق‌مان نریزیم. بین مردم، شایع است که آب سخت باعث سنگ کلیه می‌شود، این حرف تا حدی درست است؛ آدمیزاد سالم از نوشیدن آب سختی که املاح و کلسیُم مُجاز دارد، دچار سنگ کلیه نمی شود اما شخصی که سنگ کلیه دارد، نباید آب سخت را بدون تصفیه بنوشد.
موقشنگ‌ها؛ طبقه‌ای از جامعه هستند که آب سخت، بیشترین آسیب‌ها را به روح و روان و موهای آنها می‌زند. شست‌وشو و نگهداری مو با آب سخت، مصیبت است.
چای و قهوه‌بازها؛ که از روی عکس‌های اینستاگرامی‌شان نمی‌شود فهمید واقعا اینکاره‌اند و مزه چای و قهوه‌شان مثل خودشان و قوری و فنجان‌های‌شان‌ قشنگ و مزه‌دار است یا نه، اما آب سخت برای دم کردن چای و قهوه هم فاجعه است.
لوله‌ها، آبگرمکن، دیگ‌ها و شیرهایی که آب سخت در آنها جریان دارد، ممکن است آنقدر جرم بگیرند که از کار بیفتند.

آب سخت‌نوش‌ها البته استخوان‌های محکم‌تری نسبت به بقیه دارند.
آب سخت با آب سنگین اشتباه نشود که دومی برای ساخت بمب اتمی و استفاده در راکتورهای اتمی کاربرد دارد. در فیزیک، پزشکی و زیست شناسی هم البته کاربرد دارد. این تاسیسات آب سنگین اراک که اسمش در خبرهاست همین آب سنگین یا D_۲O تولید می‌کرد که قرار است قلبش را درآورند و گِل بگیرند. تولید آب سخت ولی ساده است، حتی نیازی به «زیرزمین» رفتن هم ندارد و با گرفتن یک لیوان زیر شیر آشپزخانه هر خانه‌ای در سمنان و خیلی جاهای دیگر، در تولید آن به خودکفایی کامل رسیده‌ایم.

[/alert]

اینجا هم یک سر قضیه به آمریکای جهانخوار برمی‌گردد. جهانخوار کلمه بدی نیست و منظور از آن، شخصی است که خواهرش یک شخصیت و چهره جهانی است.

وقتی در جنگ‌های داخلی ایالات هنوز نامتحد آن‌زمان، سربازان می‌خواستند با پختن لوبیا، غذایی برای خودشان درست کنند، متوجه سفتی لوبیاها می‌شدند و نام «آب سخت» از آن زمان پیدا شد. توجه کنید که هنوز کنسرو اختراع نشده بود و سربازها جیره غذای‌شان را «خُشکه» می‌گرفتند.
راه‌های زیادی برای نرم کردن آب یا آنطور که رایج است، شیرین کردن آب وجود دارد:

۱- پارچ‌هایی که فیلتر قابل تعویضی دارند و سازندگانشان ادعا می‌کنند سختی آب را می‌گیرند. این پارچ‌ها را سازمان‌های بهداشتی تایید نمی‌کنند چون فیلتر آن‌ها محیط مرطوب و مساعدی برای زندگی باکتری‌هاست و تنها به میزان ناچیزی می‌توانند بعضی از مواد مفید و نامفید آب را بگیرند.

۲- دستگاه‌های حجیم آب‌شیرین کن که مخزن‌شان شبیه یک آبگرمکن کوچک است و با ریختن نمک در مخزن، از جمله، کلسیم آب را می‌گیرند و آن را نرم و به قول خودشان «ابریشمی» می‌کنند. این دستگاه‌ها مواد معدنی مفید برای بدن ما، به خصوص کلسیم را از آب می‌گیرند و مقدار زیادی آب‌نمک وارد فاضلاب می‌کنند که هم آب را هدر می‌دهد و هم نمک مضر را به طور مصنوعی وارد چرخه زیست می‌کند. استفاده از این دستگاه‌ها در بعضی جاهای ایالات متحده ممنوع شده. مخزن بعضی مدل های این دستگاه‌ها در تیررس موش و حشره‌هاست و زیاد دیده شده که موش مرده یا حشره‌هایی در مخزن آب مشغول صفا باشند.

۳- دستگاه‌‌های تصفیه آب معروف به «زیرسینکی» که فقط نوع گران‌قیمتش که با روش اسمُز معکوس، آب را تصفیه می‌کند، مورد تایید بعضی سازمان‌های بهداشتی است و مدل‌های دیگر که همه مواد معدنی آب را می‌گیرند، در واقع آب مقطرسازهایی هستند که آب را کاملا تصفیه، اما بی خاصیت می‌کنند. ادعا شده دستگاه‌های اُسمُز معکوس، مواد مفید آب را به آن برمی‌گردانند. قیمت‌شان هم بیش از یک میلیون تومان است و فیلترهای ۸۰دلاری‌شان هم بسته به میزان مصرف، هر شش تا ۱۲ ماه باید عوض شود. این دستگاه‌ها هم کلی آب را هدر می‌دهند؛ تقریبا به ازای هر لیتر آبی که تصفیه می‌کنند، سه لیتر آب را دور و به فاضلاب می‌ریزند. البته امکان استفاده از این آب در آبیاری گیاهان وجود دارد و سازنده‌ها آن را مجاز و بی‌ضرر می‌دانند. پس اگر شیلنگ خروجی این دستگاه‌ها را به‌جای چاه فاضلاب به باغچه یا مثلا بشکه‌ای وصل کنیم و آب خروجی را ذخیره یا روانه باغ و گلدان کنیم، مشکل هدررفتن آب این دستگاه‌ها حل می‌شود.

۴- دستگاه‌های الکترونیکی کوچک که تنها با پیچاندن سیمی دور لوله اصلی آب، به گفته سازندگانش، «شکل و اندازه مولکول‌های کلسیم را تنها با عبور از یک میدان الکترومغناطیسی، تغییر می‌دهند و خاصیت چسبندگی آن را می‌گیرند و در نتیجه کلسیم موجود در آب، به لوله و وسایل نمی‌چسبد و مشکل آشپزخانه و حمام را به خوبی حل می‌کنند.» این دستگاه‌ها باید همیشه به برق وصل باشند، مصرف بسیار کمی دارند -حدود ده وات در ساعت- و هیچ نگهداری و فیلتر و مواد مصرفی نیاز ندارند. مدل مشهورش که داخل خانه نصب می شود، حدود ۷۵۰هزار تومان قیمت دارد و سازنده، تا نود روز آن را بی‌پرسش، پس می‌گیرد. مدل‌های صنعتی این دستگاه در آب‌شیرین‌کن‌های کشتی‌ها و از جمله یک مغازه مک‌دونالد در منطقه‌ای با آب بسیار سخت نصب شده و جواب داده. ماشین ظرفشویی این مغازه به دلیل سختی زیاد آب، تقریبا پُکیده بود ولی این دستگاه کوچک، مشکل‌اش را حل کرده.

اگر می‌خواهید «آب‌شیرین کن» یا دستگاه تصفیه آب یا Water softener یا Water conditioner  بخرید، همانطور که مهدی در نظر زیر این مطلب گفته، تفاوت آنها را بدانید و خیلی به تبلیغ‌های سازندگانش توجه نکنید و نظر اهل فن را بپرسید. ارزان و تقلبی‌اش را نخرید که بی‌فایده و حتی مضر است. قصد تبلیغ ندارم ولی شاید این نوع بی‌مخزن تمام الکترونیک، برای تمام خانه و این یکی که به روش اُسمُز معکوس کار می‌کند، برای تصفیه آب آشامیدنی خانه بدک نباشند. مبادا سراغ مدل‌هایی مثل این بروید که با نمک کار می‌کنند، دلیل‌اش را هم که بالا گفتم.